मुलांचा जेवणाचा डब्बा नेहमी चविष्ट आणि पौष्टिक असावा, हे ऐकून ऐकून गुळगुळीत झालेले वाक्य आहे. मुले डब्बा तसाच घरी आणतात, अर्धाच संपवतात, खायला कंटाळा करतात वगैरे तक्रारी असतील, तर आपले कुठे तरी चुकतेय हे आईने लक्षात घ्यावे. डब्बा बनवत असताना काही ना काही युक्ती वापरली तर त्यातील पदार्थ मुले आवडीने खातात.
चविष्ट आणि पौष्टिक बरोबरच मुलांना आकर्षक आणि चुरचुरीत, कुरकुरीत हवे असते. विशेषतः आंबट, खारट, थोडेसे तिखट असे पदार्थ आवडतात. डब्यातील पोळी, भाकरी, पराठा, घावन, थालीपीठ, धिरडे अशा पदार्थांना तोंडी लावण्यासाठी जी जेली, जॅम, सॉस, लोणचे, ठेचा, सुकी चटणी, ओली चटणी, घट्ट दही, साजूक तूप, लोणी वगैरे प्रकार हे घरीच केलेले असावेत.
ब्रेड, पिझ्झा, सँडविच, बर्गर हे असे बाजारी पदार्थ मुलांना खूप आवडत असले, तरीही डब्ब्यात सतत न देता महिन्यातून एकदा किंवा दोनदाच द्यावेत, पण त्यांना मेयोनीज, केचप, बटर याने माखून देऊ नये.
डब्ब्यात दोन प्रकार मोडतात. एक म्हणजे पोटभरीचा डब्बा आणि दुसरा हलके, फुलके सुके खाणे आणि सोबत पाण्याची बाटली. आतील पदार्थांची रचना आकर्षक केलेली असल्यास मुले आनंदाने डब्बा संपवतात. आपल्या मुलांची तहान भूक लक्षात घेऊनच डब्बा बनवणे गरजेचे आहे.
डब्बा देताना तो स्टीलचा घट्ट झाकण असलेला असावा. प्लास्टिकचा नको. हल्ली पदार्थ गरम राहण्यासाठी डब्बे येतात, तेसुद्धा चालतील जेणेकरून आतील पदार्थ खूप वेळ गरम राहू शकतात. मुलांसाठी पौष्टिक आणि चविष्ट लंचबॉक्स तयार करताना पोषण, चव आणि मुलांना आवडेल अशी सजावट यांचा समतोल राखणे महत्त्वाचे आहे.
खाली काही सोप्या, पौष्टिक आणि मुलांना आवडतील अशा लंचबॉक्स आयडिया देत आहोत :
१. पनीर आणि व्हेज बॉल्स
साहित्य : पनीर, कुस्करलेला बटाटा, बारीक चिरलेल्या भाज्या (गाजर, मटार), ब्रेडक्रम्स, दही डीप.
कृती : पनीर, बटाटे आणि भाज्या मिसळून छोटे बॉल्स बनवा. ब्रेडक्रम्स लावून हलके तळा किंवा बेक करा. लंचबॉक्समध्ये बॉल्स, दही डीप (मध आणि पुदिना मिसळलेला) आणि काही अननसाचे तुकडे ठेवा. बॉल्सवर काळ्या मिरीच्या दाण्यांनी डोळे बनवा.
२. मिनी व्हेज पराठा रोल्स
साहित्य : गव्हाचे पीठ, मिश्र भाज्या (गाजर, बीट, कोबी, भोपळी मिर्ची), दही, चीज (पर्यायी), मसाले.
कृती : गव्हाच्या पिठात मसाले आणि बारीक चिरलेल्या भाज्या मिसळून पराठा तयार करा. छोट्या आकाराचे पराठे बनवा आणि त्यात दही किंवा चीज स्लाइस घालून रोल करा. लंचबॉक्समध्ये रोल्स, टोमॅटो सॉस आणि काही फळांचे तुकडे (सफरचंद, द्राक्षे) ठेवा.
३. मिनी इडली सँडविच
साहित्य : इडली, चटणी, बटाट्याचा मसाला, टोमॅटो स्लाइस.
कृती : छोट्या इडल्या बनवा. एका इडलीवर चटणी आणि बटाट्याचा मसाला लावा. दुसऱ्या इडलीवर ठेवून सँडविच बनवा. लंचबॉक्समध्ये इडली सँडविच, काकडीचे थोडे तुकडे आणि नारळाची चटणी ठेवा.
४. व्हेज चीज रॅप
साहित्य : होल व्हीट पोळी, चटणी, बारीक चिरलेल्या भाज्या (लेट्यूस, गाजर, काकडी), चीज.
कृती : पोळीवर चटणी पसरवा. त्यावर भाज्या आणि चीज ठेवून रोल करा. लंचबॉक्समध्ये रॅप, काही खजूर किंवा ड्राय फ्रूट्स ठेवा.
५. मिनी पिझ्झा मफिन्स
साहित्य : होल व्हीट मफिन बेस (किंवा मिनी ब्रेड), टोमॅटो सॉस, चीज, बारीक चिरलेल्या भाज्या (कॉर्न, भोपळी मिर्ची, मशरूम), ऑरिगॅनो.
कृती : मिनी ब्रेड किंवा मफिन बेसवर टोमॅटो सॉस पसरवा. त्यावर चीज आणि रंगीत भाज्या पसरून ऑरिगॅनो शिंपडा. हलके बेक करा (किंवा कच्चे ठेवा जर मुलांना मऊ आवडत असेल). लंचबॉक्समध्ये २-३ मिनी पिझ्झा मफिन्स, काही चेरी टोमॅटो आणि एक छोटा केळी ठेवा. चीज आणि भाज्यांनी स्मायली फेस बनवा.
६. रंगीबेरंगी व्हेज स्टिक्स आणि डीप
साहित्य : गाजर, काकडी, भोपळी मिर्ची (लाल/पिवळी), चटणी किंवा चीज डिप, थोडेसे लिंबू आणि मध.
कृती : भाज्या लांबट स्टिक्समध्ये कापून रंगीत डब्यात मांडा. चटणी किंवा चीज डीप लहान डब्यात ठेवा, त्यात मध आणि लिंबाचा रस मिसळा. बाजूला काही ड्राय फ्रूट्स (काजू, बदाम) किंवा खजूर ठेवा. डिपच्या डब्यावर स्टिकर लावा किंवा रंगीत टूथपिक्स वापरा.
७. पनीर भुर्जी स्टफ्ड पोळी क्यूब्स
साहित्य : पनीर, गव्हाचे पीठ, बारीक चिरलेल्या भाज्या (टोमॅटो, कांदा, मटार), मसाले, दही.
कृती : पनीर भुर्जी बनवा (पनीर, भाज्या आणि मसाले मिसळून). लहान पोळी बनवून त्यात पनीर भुर्जी भरून चौरस आकारात कापा. लंचबॉक्समध्ये पोळी क्यूब्स, दही डीप आणि काही स्ट्रॉबेरी ठेवा. पोळी क्यूब्सवर टोमॅटो सॉसने हृदय किंवा स्टार बनवा.
८. फ्रूट स्क्यूअर्स आणि चॉकलेट डीप
साहित्य : मिश्र फळे (अननस, द्राक्षे, स्ट्रॉबेरी, केळी), ग्रीक योगर्ट, डार्क चॉकलेट (वितळलेले), मध.
कृती : फळांचे छोटे तुकडे कापून लहान टूथपिक्सवर किंवा स्क्यूअर्सवर लावा. डार्क चॉकलेट आणि मध मिसळून डीप बनवा. लहान डब्यात ठेवा. बाजूला थोडे बिस्किट क्रम्स ठेवा. रंगीत फळांचा इंद्रधनुष्य आकार बनवा.
९. मिनी डोसा पॉप्स
साहित्य : डोसा पीठ, बटाट्याचा मसाला, चटणी, थोडे चीज (पर्यायी).
कृती : लहान गोल डोसे बनवा आणि त्यात बटाट्याचा मसाला किंवा चीज भरून रोल करा. रोल्स लहान गोल चकत्या कापून टूथपिक्सवर लावा, ज्यामुळे “पॉप्स” दिसतील. लंचबॉक्समध्ये डोसा पॉप्स, नारळाची चटणी आणि काही कापलेली फळे ठेवा.
१०. व्हेज स्टफ्ड डोसा रोल्स
साहित्य : डोसा पीठ, मिश्र भाज्या (गाजर, बीन्स, कॉर्न), पनीर, चटणी.
कृती : पातळ डोसे बनवा आणि त्यात बारीक चिरलेल्या भाज्या आणि पनीरचा मसाला भरून रोल करा. रोल्स लहान तुकड्यांमध्ये कापून लंचबॉक्समध्ये मांडा. बाजूला नारळाची चटणी आणि काही द्राक्षे ठेवा. रोल्सवर टोमॅटो सॉसने स्मायली बनवा.